آنهدونیا چیست؟ نحوه تشخیص و درمان آن چگونه است؟

همه ما لحظاتی را در زندگی تجربه کرده ایم که ذوق و حوصله همیشگی را نداشته ایم و تنهایی را به حضور در جمع اطرافیان ترجیح داده ایم. ولی معمولاً این وضعیت پس از مدت کوتاهی رفع شده و باز هم زیبایی های زندگی را در آغوش کشیده ایم. اما گاهی چنین حالتی در برخی افراد استمرار یافته و یک حالت بی تفاوتی مداوم به وقایع مختلف در آنها ایجاد میشود که ممکن است از وجود یک اختلال روانشناختی به نام آنهدونیا باشد. بیشتر مردم احساس لذت را درک میکنند. آنها انتظار دارند چیزهای خاصی در زندگی آنها را خوشحال کند. شاید از دوچرخه سواری، گوش دادن به صدای اقیانوس یا گرفتن دست کسی لذت می برید. اما برخی افراد توانایی احساس شادی را از دست میدهند. چیزهایی که زمانی آنها را قانع میکرد دیگر سرگرم کننده یا لذت بخش نیستند.

معنای کلمه آنهدونیا چیست؟

کلمه آنهدونیا (Anhedonia) کلمه ای یونانی است به معنای فقدان لذت. فرد مبتلا وقتی که بچه خود را در آغوش میگیرد هیچ عشق، علاقه و یا حتی وابستگی حس نمیکند. آهنگ مورد علاقه ش براش تاثیرگذار نیست.

انواع آنهدونیا

آنهدونیا فیزیکی: شما لذت مرتبط با تجربیان حسی را ندارید. یک در آغوش گرفتن باعث می شود که شما احساس پوچی کنید. غذاهای مورد علاقه شما طعم خنثایی پیدا میمی کنند. حتی رابطه جنسی می تواند جذابیت خود را از دست بدهد.

آنهدونیا اجتماعی: شما نمی خواهید وقت خود را با دیگران سپری کنید.

آنهدونیا روابط: از جمله تعامل با دوستان و اعضای خانواده را به چالش تبدیل می کند. با از بین رفتن سیستم پاداش بخش لذت، انگیزه گذراندن وقت با دیگران دشوار می شود. ممکن است دعوت ها را رد کنید و از رویدادهایی مانند کنسرت ها، مهمانی ها، و حتی گردهمایی های انفرادی اجتناب کنید، زیرا دیگر نمی توانید تجربه لذت را پیش روی خود تجسم کنید.

پیشنهاد میکنیم بخوانید: اختلال شخصیت ضد اجتماعی

علائم آنهدونیا

• دوری کردن از اجتماع
• عدم برقراری روابط جدید یا انصراف از روابط قبلی
• احساسات منفی نسبت به خود و دیگران
• کاهش ابراز عواطف، از جمله کاهش احساسات کلامی یا غیر کلامی
• مشکل در سازگاری با شرایط اجتماعی
• تمایل به نشان دادن احساسات جعلی، مانند تظاهر به خوشحالی در عروسی دوستان
• از دست دادن میل جنسی یا عدم علاقه به صمیمیت جسمی
• مشکلات جسمی مداوم مانند بیمار شدن فراوان
• بی لذتی در فعالیت های بدنی مانند ورزش و رقص
• فقدان لذت از موسیقی و هنر
• کاهش میل به خواب

پاتوفیزیولوژی آنهدونیا

آنهدونیا به کاهش فعالیت مرکز پاداش در مغز (بخش ونترال استریاتوم) مربوط میشود و افزایش فعالیت در قسمت هایی از مغز که احساسات را کنترل می کند (بخش جلویی پریفرانتال کورتکس) هم مربوط است. در هر دو بخش، دوپامین ماده ای که باعث انتقال پیام های مربوط به حس خوب داشتن در اعصاب است نقش بسیاری ایفا میکند، این اختلال سطح دوپامین در مرکز پاداش را پایین میاورد.

• دوپامین در مغز نقش ناقل عصبی و در خون نقش هورمونی دارد.
• دوپامین مهم ترین نقش را در ایجاد لذت و پاداش دارد، افزایش دوپامین در مناطق خاصی از مغز که به مرکز پاداش معروف اند در فرد ایجاد حس سرخوشی (پاداش) می کند و کمبود دوپامین نیزمی تواند علائم افسردگی و عدم لذت از زندگی را ایجاد کند.
• آنهدونیا اختلالی است که بر روابط خانوادگی و اجتماعی تأثیر منفی زیادی می گذارد و همانند افسردگی، زندگی را برای فرد مبتلا پوچ و بی معنا می سازد و او را به سمت افکار خود کشی سوق می دهد.

آنهدونیا به عنوان یکی از دو علامت اصلی اختلال افسردگی اساسی شناسایی می کنند. به علاوه، آنهدونیا اغلب با عارضه هایی از جمله موارد زیر مرتبط است:

• اختلال دو قطبی
• اسکیزوفرنی
• اختلال مصرف مواد
• درد مزمن
• بیماری پارکینسون
• آلزایمر
• اختلالات خوردن
• اختلال استرس پس از تروما
• اختلالات طیف اوتیسم

عوامل خطر در آنهدونیا

• اخیرا دچار یک رویداد آسیب زا یا استرس آور شده باشید
• سابقه سوءاستفاده یا طرد شدن
• مبتلا بودن به بیماری که کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار می دهد
• اختلال خوردن

زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنهدونیا قرار دارند.

تشخیص آنهدونیا

روانپزشک یا روان شناس می تواند با پرسیدن سؤالاتی در مورد خلق و خوی بیمار و سایر پاسخ های عاطفی وی به فعالیت های لذت بخش، آنهدونیا را تشخیص دهد. همچنین ممکن است پرسشنامه ای مانند مقیاس لذت اسنیت همیلتون (SHAPS)، که معمولاً برای ارزیابی بی لذتی در افراد مبتلا به افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان مورد استفاده قرار می گیرد، اجرا شود. از آنجایی که آنهدونیا اغلب علامتی برای سایر عارضه هاست، ممکن است بیماران از نظر سلامت روانی یا بیماری های جسمی زمینه ای نیز مورد ارزیابی قرار گیرند. در نتیجه، ممکن است یک معاینه فیزیکی یا آزمایش خون انجام شود تا مشخص شود که آیا مشکلات پزشکی دیگری هستند که در بروز آنهدونیا دخیل باشند یا خیر.

درمان آنهدونیا

درمان آنهدونیا کمی دشوار است. ممکن است برای درمان مشکلات مختلف سلامت روان که اغلب با آن همراه است، دارو تجویز شود. با این حال داروهایی که معمولاً برای درمان افسردگی استفاده می شوند در کاهش علائم این اختلال نیز موثر است. گفتار درمانیبر این اساس که با شرکت دادن افراد در فعالیت هایی که به آنها احساس ارزشمندی یا مهم بودن میدهد، بر کمبود انگیزه و فقدان پیش بینیهای مثبت مبتلایان غلبه کند. طی این درمان یک حلقه بازخورد مثبت ایجاد میشود که در نهایت افراد مبتلا به آنهدونیا را به سمت تصمیم گیری فعالانه برای شرکت در رویدادهای اجتماعی سوق میدهد.

روش های جدید درمان آنهدونیا

درمان آنهدونیا عموماً از طریق ترکیبی از روش های دارویی و روان شناختی انجام می شود. اینجا چند روش جدید و یا بهبود یافته که ممکن است در درمان آنهدونیا مورد استفاده قرار گیرند:

• داروها: توسعه داروهایی با تأثیرات کاهش دهنده افکار و وهم های نادرست در حال ادامه است. این داروها ممکن است شامل آنتی پسیکوتیک ها و داروهای ضدافسردگی باشند که اثرات مثبتی در کنترل افکار ناامیدکننده و وهم های آنهدونیک داشته باشند.
• ترکیب درمانی: استفاده از روش های ترکیبی مانند ترکیب داروهای مختلف با روش های روان شناختی مثل روان درمانی شناختی رفتاری (CBT) و درمان ویژه ای مثل تراپی شناختی-رفتاری (CBTp) ممکن است بهبود موثری در درمان آنهدونیا داشته باشد.
• تکنولوژی و مداخلات دیجیتالی: برخی از نرم افزارها و فناوری های دیجیتالی طراحی شده اند تا به فرد در مدیریت افکار نادرست و وهم های آنهدونیک کمک کنند. این ممکن است شامل برنامه های موبایلی برای ثبت و مدیریت توهمات، بازی های کامپیوتری مبتنی بر CBT و تکنولوژی های واقعیت مجازی برای تمرین مهارت های مقابله با توهمات باشد.
• پژوهش های نوروبیولوژیکی: پژوهش های بیشتر در زمینه نوروبیولوژی آنهدونیا ممکن است به فهم بهتری از مکانیسم های بیولوژیکی این اختلال و همچنین توسعه روش های جدید درمانی منجر شود.

همچنین، تغییرات در سبک زندگی، تمرینات تفریحی، مشارکت در فعالیت های اجتماعی و حتی تغییرات در تغذیه ممکن است بهبودی در احساسات شما ایجاد کنند. از این رو، اگر احساس محرومیت از لذت در زندگی دارید، تلاش کنید که به طور فعال در تغییرات مثبت شرکت کنید و در صورت لزوم، حمایت حرفه ای را نیز دریافت کنید. مهم است که هر فردی با آنهدونیا به صورت اختصاصی تجربه می کند و بهتر است تمامی گزینه های درمانی با روانپزشک یا متخصص روان شناسی بالینی هماهنگ شود تا بر اساس نیازها و وضعیت فرد، راه حل مناسبی انتخاب شود.

هنر درمانی آنهدونیا

اثرات مثبت بالقوه هنر درمانی شامل:

• کاهش استرس یا اضطراب.
• آشکارسازی احساسات و پردازش موثر آنها.
• ارتباط صحیح با عوامل محرک و آسیب رسان محیطی و درک و استدلال آنها.
• ایجاد تخیل فعال

چرا از هیچ چیز لذت نمیبرم

احساس عدم لذت بردن از هیچ فعالیت یا تجربه ای ممکن است نشانه ای از مشکلات روانی یا اختلالات مانند افسردگی یا آنهدونیا باشد. این احساس ممکن است بسیار فلج کننده و یا همراه با احساس پوچی باشد و بر زندگی روزمرهفرد تأثیر منفی بگذارد. در این موارد، مهم است که با یک حرفه ای مشاوره روانشناختی یا روانپزشکی در مورد این مشکل صحبت کنید تا به شما در درک و مدیریت بهتر آن کمک کند.

البته باید در نظر بگیرید که این موضوع نباید تحت تاثیر کنار گذاشتن فوری مواد باشد زیرا اینکار این اثرات را به همراه دارد. همچنین در برخی موارد، این احساس ممکن است به دلایل فیزیولوژیکی مانند عوامل هورمونی یا عوارض داروها باشد. این موارد نیاز به ارزیابی روانشناسی دارند.

ارتباط آنهدونیا با افراد با هوش

به طور کلی، ارتباط مستقیمی بین هوش و آنهدونیا وجود ندارد. با این حال، می توان گفت که افراد با هوش ممکن است برای تحلیل و تفسیر افکار و وقایع خود به شیوه های خاصی پرداخته و بررسی دقیقی از آنها انجام دهند. از سوی دیگر، ممکن است توانایی تجزیه و تحلیل آنها، در افرادی که در آنهدونیا دچارند، تضعیف شده و این موجب افزایش شدت افکار نادرست شود.

در نتیجه، اگرچه هوش می تواند بر توانایی فرد در تجزیه و تحلیل افکار و وقایع تأثیرگذار باشد، اما به عنوان عامل اصلی در ایجاد یا تشدید آنهدونیا معرفی نمی گردد.

بی تفاوت شدن نسبت به همه چیز

بی تفاوتی نسبت به همه چیز می تواند نشانه ای از چندین عامل مختلف باشد. این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• افسردگی: افسردگی می تواند باعث کاهش علاقه و لذت همان (آنهدونیا) باعث می شود شما نسبت به فعالیت ها و تجربیات جدید و حتی قدیمی شود. این موضوع ممکن است باعث بی تفاوتی نسبت به همه چیز شود و شما را از انگیزه و انرژی لازم برای شرکت در فعالیت ها و تجربیات جدید محروم کند.
• اضطراب: اگر اضطراب شدید دارید، ممکن است همه چیز به شما به عنوان یک باریکه بزرگ به نظر برسد و باعث بی تفاوتی شما نسبت به تجربیات جدید شود.
• بیماری های جسمی: برخی بیماری های جسمی مانند بیماری های مزمن می توانند باعث کاهش انرژی و انگیزه شما شده و باعث بی تفاوتی نسبت به زندگی شود.
• فشارهای روانی: فشارهای روانی مانند استرس، مشکلات مالی، مشکلات در روابط اجتماعی و فشارهای شغلی می توانند باعث بی تفاوتی شما نسبت به همه چیز شوند.

اگر احساس می کنید که بی تفاوتی شما نسبت به زندگی و تجربیات جدید باعث ناراحتی و محرومیت شما می شود، مهم است که با یک حرفه ای مشاوره روان شناختی یا روان پزشکی مشورت کنید تا به شما کمک کنند راه های مناسبی برای مدیریت و درمان این وضعیت پیدا کنید.

ارتباط آنهدونیا و عدم لذت هنگام انزال چیست

آنهدونیا (Anhedonia) و عدم لذت در هنگام انزال دو مفهوم مختلفی هستند، اما ممکن است در برخی موارد با یکدیگر ارتباط داشته باشند.

آنهدونیا: آنهدونیا به عدم توانایی در تجربه لذت یا احساس خوشایند از فعالیت ها و تجربیات مرتبط است. افرادی که دچار آنهدونیا هستند، ممکن است علاقه و لذت کمتری نسبت به فعالیت ها و تجربیات جنسی داشته باشند، حتی در مواردی که قبلاً برایشان لذت بخش بوده اند. این ممکن است به علت افسردگی یا اختلالات دیگر روانی نیز باشد.

عدم لذت در هنگام انزال: این موضوع نیز می تواند یکی از علائمی از مشکلات جنسی باشد. برخی افراد ممکن است در هنگام رابطه جنسی یا انزال، عدم لذت و لذت کمتری را تجربه کنند. این ممکن است به علت مشکلات جسمی مانند اختلالات جنسی، مشکلات هورمونی، یا عوامل روانی مانند استرس، اضطراب یا آنهدونیا باشد.

ارتباط افسردگی سایکوتیک و آنهدونیا

افسردگی سایکوتیک یا افسردگی همراه با علائم سایکوتیک ممکن است با آنهدونیا همراه باشد، اما این ارتباط به طور مستقیم برای همه افرادی که دچار افسردگی سایکوتیک می شوند، صدق نمی کند. افسردگی سایکوتیک معمولاً با علائم سایکوتیک مانند وهم ها و افکار مغلوط همراه است. این وهم ها می توانند شامل وهم های پریشان کننده و ترسناک باشند که به فرد احساس تهدید میدهند و ممکن است تجربه های مختلف را تحت تأثیر قرار دهند.

در بعضی موارد، افسردگی سایکوتیک همراه با آنهدونیا می تواند باشد، به این معنا که فرد دچار کاهش شدید در تجربه لذت از فعالیت ها و تجربیات مختلف می شود. این ممکن است ناشی از وهم ها و افکار منفی باشد که افراد با افسردگی سایکوتیک تجربه می کنند و باعث کاهش علاقه و لذت آنها به زندگی می شود.

با این حال، همیشه افسردگی سایکوتیک و آنهدونیا همراه نیستند و ممکن است هر کدام از این علائم به تنهایی یا به همراه علائم دیگر روانی یا جسمی دیده شوند.

فرق سایکوز با اسکیزوفرنی

سایکوز و اسکیزوفرنی دو اختلال روانی مختلف هستند، اما در برخی موارد ممکن است نقاط همبستگی داشته باشند. در ادامه تفاوت های اصلی بین آنها آمده است:

سایکوز (Psychosis):

سایکوز یک وضعیت روانی است که با از دست دادن تماس با واقعیت و تجربه افکار، تصورات و درک های نادرست یا مختلط همراه است.

افراد ممکن است وهم ها (تصورات نادرست)، توهم ها (تجربه حسی بدون پایه واقعی)، یا افکار پریشان کننده (اعتقادهای غیرمنطقی) داشته باشند.

سایکوز ممکن است در افرادی که با اختلالات روانی مختلفی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی شدید، بیماری دو قطبی، یا بیماری های عضوی همراه باشد.

اسکیزوفرنی (Schizophrenia):

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و جدی است که با از دست دادن تماس با واقعیت، اختلالات در فکر، احساس و رفتار همراه است.

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است تجربیات واقعیت گرایانه را درمیان بگذارند و به جای آن وهم ها و هذیان داشته باشند که باورهایی غلط و مغلوط به وجود آورند.

همچنین، اسکیزوفرنی می تواند با نقایص در عملکرد اجتماعی و شغلی، از دست دادن احساس هویت، و اختلالات در شکل گیری فکر و خلق و خوی همراه باشد.

از آنجا که سایکوز ممکن است به عنوان علامتی در اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات روانی ظاهر شود، برخی اوقات ممکن است سخت باشد تا این دو را از یکدیگر تمایز دهیم. اما اسکیزوفرنی یکی از اختلالات روانی متمایزتر و پیچیده تر است که با افکار، هلاوسیون ها، اختلالات حسی و شکل گیری شخصیت همراه است.

منبع: psych.ox.ac.uk