مسئولیت پذیری چیست؟ چگونه آنرا بهبود بخشیم؟

در دنیای امروزی ما تمایل داریم کار را به افرادی واگذار کنیم که نسبت به انجام آن کار مسئولیت پذیر هستند. بنابراین شاید اغراق آمیز نباشد اگر بگوییم مسئولیت پذیری یکی از مهمترین ابعاد زندگی است و موجب رشد شخصیتی ما میشود. مسئولیت پذیری به معنای این است که انسان قادر است وظایفی را بر عهده گرفته و عواقب خاصی که از آن ممکن است حاصل شود را بر عهده بگیرد. در نتیجه این تعریف از مسئولیت پذیری، این تصور عمومی پذیرفته شده است که فردی که مسئولیت کاری را که انجام داده است به عهده نمیگیرد، نباید و نمیتوان به او اعتماد کرد. مسئولیت عمل فرد است که انسان را میسازد و معنای واقعی مسئولیت، توانایی پاسخگویی است.

چرا افراد باید مسئولیت پذیر باشند؟

انسانها باید مسئولیت پذیر باشند؛ چرا که در حقیقت این اولین قدم برای داشتن شخصیتی سازنده است و این رفتار مسئولانه باید از کودکی آموخته شود. همزمان که فردی مسئولیت بیشتری را میپذیرد، رشد شخصیتی بیشتری را تجربه کرده و در حقیقت خود را ارتقا میدهد. این نشان دهنده بلوغ است. پذیرش مسئولیت بازتابی از نگرش ما و محیطی است که در آن فعالیت میکنیم. بیشتر مردم به سرعت برای آنچه درست پیش میرود اعتبار بیشتری دریافت میکنند، اما تعداد کمی از آنها به راحتی مسئولیت را زمانی که کار اشتباه پیش می رود، می پذیرند. کسی که مسئولیت نمی پذیرد از مسئولیت پذیری مبرا نیست. هدف اصلی انسان، جامعه و سازمان ها پرورش رفتار مسئولانه است. برای آنکه بتوان رفتار مسئولانه را در جامعه ارتقا دهیم، باید از بیان چنین عباراتی اجتناب کرد:

• بقیه هم این کار را می کنند.
• هیچ کس این کار را نمی کند.
• همش تقصیر تو است.

در حکومت هند باستان آموخته میشود که انسان ابتدا در قبال جامعه، دوم در قبال خانواده و سوم در قبال خودش مسئول است. زمانی که این سلسله مراتب معکوس شود، جامعه رو به انحطاط قدم برمی دارد. درنتیجه مسئولیت اجتماعی باید وظیفه اخلاقی هر شهروند باشد.

مسئولیت پذیری چه انواعی دارد؟

مسئولیت پذیری در این رفتار منعکس می شود تا چه میزان ما توانایی این را داریم که منافع جامعه را بر منافع شخصی ارجح بدانیم. این تعریف به توانایی فرد برای خروج از راه خود برای پاسخ دادن به یک موضوع از طریق انتخاب فردی اشاره دارد. به طور کلی می توان مسئولیت را به دو دسته شخصی و اجتماعی تقسیم کرد. البته این تقسیم را می توان به بیشتر از دو دسته تقسیم بندی کرد. این دسته بندی ها میتوانند در قالب مسئولیت فردی، مسئولیت والدین، مسئولیت اجتماعی و مسئولیت زیست محیطی، مسئولیت پذیری در کار و مدرسه باشند.

مسئولیت فردی

مسئولیت پذیری فردی به دسته ای از مسئولیت ها گفته می شود که ما بدون اینکه از سمت فردی یا شرایطی هدایت شویم، اقدامی انجام می دهیم. در غیر این صورت، به عنوان یک تکلیف اجباری یا الزامی تلقی می شود. این امر معنای واقعی مسئولیت فردی را آشکار می کند. وقتی شخصی مسئولیت را بر عهده می گیرد، مسئولیت انتخاب های انجام شده را می پذیرد زیرا هر فرد مسئول زندگی خود است. مسئولیت شخصی تا میزانی وابسته به استعداد است. این بدان معناست که برخی از افراد بیش از دیگران این قابلیت را دارند.

پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین شخصیت پولی

مسئولیت پذیری در والدین

والدین نیز مسئولیت هایی دارند که موجب تقویت ارتباط والد فرزندی می شود. البته این تنها شامل ارتباط خاص والدین کودک نیست، بلکه همه بزرگسالانی را که نقش های اصلی در زندگی کودک دارند را نیز در برمی گیرد. برخی از مسئولیت های والدینی شامل موارد زیر می شود:

• ایجاد رفاه برای کودک
• مراقبت از سلامت او همراه با حمایت از کودک
• ارائه راهنمایی مناسب
• نمایندگی قانونی کودک و حفظ روابط شخصی
• استانداردسازی محل سکونت کودک
• تربیت اخلاقی کودک
• تامین نیازهای اولیه کودک

معمولا این مسئولیتها با رسیدن کودک به سن 16 تا 18 سالگی کاهش پیدا میکند. البته مسئولیتهایی مانند تامین مایحتاج اولیه پایان نمی پذیرد. تنها زمانی متوقف می شود که پدر یا مادر فوت کنند یا فرزند خودکفا شود. باز هم مسئولیت والدین مانند مسئولیت شخصی وابسته به استعداد است. به این معنی که برخی از والدین بیش از دیگران این قابلیت را دارند.

مسئولیت پذیری اجتماعی

مسئولیت پذیری اجتماعی معمولا در مدل های تجاری گنجانده می شود. این بدان معناست که مسئولیت پذیری اجتماعی شامل دستورالعمل هاییست که به موجب آن کسب و کارها می توانند پایبندی خود به مقررات، استانداردهای اخلاقی و سایر هنجارها را رعایت کنند.

مسئولیت پذیری زیست محیطی

مسئولیت پذیری زیست محیطی امروزه یه یک موضوع مهم و بحث برانگیز تبدیل شده است که یک وظیفه فردی یا جمعی مراقبت از طبیعت و موجودات طبیعی است که طبیعتا به نفع خودمان است. مسئولیت پذیری زیستمحیطی یا اخلاق زیستمحیطی سلامت انسانها و حفاظت از طبیعت را در بر می گیرد. می توان گفت این مسئولیت از ارزش های بنیادی موجودات و طبیعت حمایت می کند و در عین حال ارتباط متقابل آن ها با انسان ها را در نظر می گیرد.

چگونه مسئولیت پذیری را ارتقا دهیم؟

همانطور که گفته شد، مسئولیت پذیری در برخی از جنبه ها میتواند وابسته به استعداد باشد. اما این بدان معنا نیست که نمی توان آن را بهبود بخشید یا ارتقا داد. در ادامه راه هایی برای بهبود مسئولیت پذیری آورده ایم:

1) منظم و سازماندهی شده باشید

سیستمی را برای سازماندهی به زندگی خود ایجاد کنید تا بتوانید بیشترین میزان آگاهی و بهره وری را در زندگی خود داشته باشید و مسئولیت های خود به درستی انجام دهید. میتوانید از مشاوران، برنامه های مرتبط، یادداشت های نوشتاری یا سیستم های برنامه ریزی استفاده کنید تا به طور دقیق بتوانید محدوده مسئولیت های خود را مشخص کنید. اگر به راحتی چیزها را فراموش می کنید، زمانی که شخصی کاری را به شما می دهد که حاضر به انجام هستید، از راه هایی برای یادآوری استفاده کنید. به این ترتیب می توانید نقطه ضعف را با قدرت ایجاد یک سیستم نشانه گذاری فعال متعادل کنید.

2) مزرهایی را ایجاد کنید

ایجاد مرزها، شناخت محدودیت ها و تعیین حد مرز، به شما کمک می کند تا مانع از گسترش یا تعهد بیش از حد شما شود. بخشی از مسئولیت شخصی درک چگونگی محافظت از رفاه خود است.

3) برقراری ارتباط واضح

سعی کنید در روابط خود به دنبال وضوح باشید و نیازهای خود را به طور واضح با کسانی که با آنها کار می کنید در میان بگذارید. انسان ها موجوداتی اجتماعی هستند و هر چه بهتر بتوانید نقش مورد انتظار خود را در یک تیم یا جامعه درک کنید، بهتر می توانید مسئولیت های خود را انجام دهید. به دنبال بازخورد باشید و تلاش های خود را در این مسیر بررسی کنید.

4) تواضع، فروتنی و توانایی بازتاب صادقانه را تمرین کنید

این یک نقطه قوت است که از محدودیت ها و عیوب خود آگاه باشید، البته تا زمانی که به آنها وسواس نداشته باشید. زمانی که بتوانید فروتن باشید، می توانید هم نسبت به موفقیت ها و هم به اشتباهات خود بالغ پاسخ دهید. به کاری که می دانید خوب انجام می دهید افتخار کنید و از افراد و شرایطی را که به شما کمک می کنند در راهمثبت عمل کنید، سپاسگذاری کنید. به طور مشابه، در مورد نقاط ضعف خود و راه هایی که می توانید روابط و رفتارتان با دیگران را بهبود بخشید صادق باشید.

5) خودکنترلی را تمرین کنید

زمانی که چیزی طبق برنامه پیش نمی رود، لحظه ای نفس بکشید. به خود یادآوری کنید که همه چیز نمی تواند به خوبی پیش برود و اشتباهات اجتناب ناپذیر هستند. در این لحظات، آسان است که یا خودمان را برای همه چیز سرزنش کنیم یا تقصیر را به طور کامل به گردن دیگران بیندازیم. اما توجه داشته باشید حقیقت معمولا پیچیده تر است و درونی کردن آن به زمان نیاز دارد.

منابع: masterclass.com و tudycorgi.com و iilsindia.com