اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟ چگونه درمان می شود؟

اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) یک اختلال روانی است که با ترس شدید از قضاوت یا ارزیابی منفی توسط دیگران مشخص می شود. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، در موقعیت های اجتماعی احساس اضطراب و استرس شدیدی دارند که می تواند بر عملکرد روزانه و کیفیت زندگی آن ها تأثیر بگذارد. این اختلال می تواند به شکل های مختلفی از جمله ترس از صحبت کردن در جمع، حضور در موقعیت های اجتماعی جدید، یا حتی ملاقات با افراد جدید بروز کند.

درمان اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً شامل ترکیبی از درمان های روان شناختی و دارویی است. درمان های روان شناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) به فرد کمک می کند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهد و تکنیک های مدیریت استرس را بیاموزد. همچنین، داروهایی مانند مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) می توانند برای کاهش علائم اضطراب تجویز شوند. مشاوره و درمان منظم می تواند به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد منجر شود.

پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان اضطراب

اختلال اضطراب اجتماعی چه علائمی دارد؟

احساس کمرویی یا ناراحتی در موقعیت های خاص، لزوما نشانهاختلال اضطراب اجتماعی به ویژه در کودکان نیست. به هر روی سطح راحتی در موقعیت های اجتماعی به عواملی مانند ویژگی های شخصیتی و تجربیات زندگی بستگی دارد. برای مثال برخی افراد محتاط هستند و برخی دیگر برونگراتر. اختلال اضطراب اجتماعی شامل ترس، اضطراب و اجتناب است که در روابط، کار، مدرسه یا سایر فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می کند. اختلال اضطراب اجتماعی معمولا در اوایل تا اواسط نوجوانی شروع می شود، اگرچه گاهی اوقات می تواند در کودکان کوچکتر یا در بزرگسالان نیز شروع شود. معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای اختلال اضطراب اجتماعی عبارتند از:

1. ترس یا اضطراب مداوم و شدید در مورد موقعیت های اجتماعی خاص
2. اجتناب از موقعیت های اجتماعی اضطراب زا یا تحمل آن ها با ترس یا اضطراب شدید
3. اضطراب بیش از حد که با موقعیت متناسب نیست.
4. اضطراب یا پریشانی که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می کند.
5. ترس یا اضطرابی که با مشکلات پزشکی، دارو یا سومصرف مواد قابل توجیه نیست.

علائم هیجانی و رفتاری اختلال اضطراب اجتماعی

علائم و نشانه های هیجانی و رفتاری اختلال اضطراب اجتماعی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ترس از موقعیت هایی که در آن ممکن است مورد قضاوت منفی قرار بگیرید.
• نگران شرمساری یا تحقیر شدن باشید.
• از تعامل و یا صحبت با غریبه ها می ترسید.
• ترس از اینکه دیگران متوجه شوند که شما مضطرب هستید.
• ترس از علائم فیزیکی که ممکن است موجب خجالت شما شود. مانند: عرق کردن، لرزش یا داشتن صدای لرزان، سرخ شدن.
• اجتناب از انجام کارها یا صحبت با مردم به دلیل ترس از خجالت
• اجتناب از موقعیت هایی که ممکن است در مرکز توجه قرار بگیرید.
• ترس یا اضطراب شدید در موقعیت های اجتماعی
• تجزیه و تحلیل عملکرد خود و شناسایی نقص در تعاملات پس از یک موقعیت اجتماعی
• انتظار بدترین پیامدهای ممکن از یک تجربه منفی در طول یک موقعیت اجتماعی

این علائم در کودکان هنگام تعامل با بزرگسالان و یا کودکان، ممکن است به صورت گریه کردن، کج خلقی، چسبیدن به والدین یا امتناع از صحبت کردن در موقعیت های اجتماعی نشان داده شود.

علائم جسمانی اختلال اضطراب اجتماعی

علائم و نشانه های جسمانی گاهی اوقات می تواند با اختلال اضطراب اجتماعی همراه باشد که شامل موارد زیر باشد:

• سرخ شدن ناشی از خجالت
• ضربان قلب سریع
• لرزش
• تعریق
• ناراحتی معده یا حالت تهوع
• مشکل در نفس کشیدن
• سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم ها
• احساس خالی شدن ذهن
• تنش عضلانی

افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی از چه موقعیت های اجتماعی اجتناب میکنند؟

در صورت ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است تحمل تجارب معمول و روزمره سخت باشد، از جمله:

• تعامل با افراد ناآشنا یا غریبه
• شرکت در مهمانی ها یا مجالس
• رفتن به محل کار یا مدرسه
• شروع مکالمات
• برقراری تماس چشمی
• دوستیابی
• ورود به اتاقی که افرادی در آن حضور دارند.
• بازگرداندن اقلام به فروشگاه
• غذا خوردن جلوی دیگران
• استفاده از سرویس بهداشتی عمومی

چرا به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا می شویم؟

این اختلال همانند سایر اختالات دیگر، از تعامل عوامل ژنتیکی و محیطی ناشی می شود. علل احتمالی ابتلا به این اختلال شامل:

1) بیش فعالی آمیگدال

ساختاری در مغز به نام آمیگدال، مسئول کنترل پاسخ به ترس است. افرادی که آمیگدال بیش فعال دارند ممکن است واکنش ترس شدیدی داشته باشند که موجب افزایش اضطراب در موقعیت های اجتماعی می شود.

2) محیط

اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است یک رفتار آموخته شده باشد. به عبارتی دیگر، برخی افراد ممکن است پس از یک موقعیت اجتماعی ناخوشایند دچار اضطراب اجتماعی شوند. همچنین ممکن است والدین به عنوان الگو رفتار اضطرابی را به فرزندان خود آموزش دهند.

اختلال اضطراب اجتماعی چگونه درمان می شود؟

به طور کلی درمان بستگی به شدت اختلال دارد. رایج ترین درمان برای اختلال اضطراب اجتماعی شامل روان درمانی یا دارو درمانی و یا هر دو است.

1) روان درمانی

روان درمانی علائم را در اکثر افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بهبود می بخشد. در طی روان درمانی فرد یاد می گیرد چگونه افکار منفی در مورد خود را بشناسد، آنها را تغییر دهد و مهارت هایی را برای کمک به کسب اعتماد در موقعیت های اجتماعی ایجاد کند.

درمان شناختی رفتاری (CBT) مؤثرترین نوع روان درمانی برای اضطراب است و می تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. در درمان شناخت و رفتاری مبتنی بر مواجهه، سعی بر این است که فرد به تدریج با موقعیت هایی که از آنها بیشتر می ترسد، رو به رو شود. این کار مهارت های مقابله ای فرد را بهبود می بخشد و به افزایش اعتماد به نفس فرد کمک می کند. این تمرین به ویژه برای به چالش کشیدن نگرانی های فرد مفید است.

2) دارو درمانی

با وجود اینکه چندین نوع دارو قابل استفاده است، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) اغلب در خط اول درمان علائم پایدار اضطراب اجتماعی هستند. البته روانپزشک ممکن است پاروکستین (پکسیل) یا سرترالین (زلوفت) را نیز تجویز کند. مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRI) و ونلافاکسین نیز ممکن است دیگر گزینه ها برای اختلال اضطراب اجتماعی باشد. بنزودیازپین ها نیز ممکن است سطح اضطراب را کاهش دهند. اگرچه این داروها اغلب به سرعت عمل می کنند، اما می توانند اعتیادآور باشند، بنابراین معمولا فقط برای استفاده کوتاه مدت تجویز می شوند.

اهمیت صبوری در روان درمان

به یاد داشته باشید اگر درمان به سرعت جواب نداد، تسلیم نشوید. می توانید در طول چند هفته یا چند ماه به روان درمانی ادامه دهید. یادگیری مهارت های جدید برای کمک به مدیریت اضطراب زمان می برد. همچنین یافتن داروی مناسب برای شرایط شما می تواند به آزمون و خطا نیاز داشته باشد. برای استفاده حداکثری از درمان، قرار ملاقات های درمانی خود را با هدف نزدیک شدن به موقعیت های اجتماعی که باعث اضطراب شما می شود، نگه دارید. سعی کنید خود را به چالش بکشید، طبق دستور داروها را مصرف کنید و با درمانگر خود در مورد هرگونه تغییر در وضعیت خود صحبت کنید.

درمان خانگی اضطراب اجتماعی

اگرچه اختلال اضطراب اجتماعی به طور کلی به کمک یک روان درمانگر متخصص نیاز دارد، اما در ادامه راه هایی آورده ایم که می توانید برای کنترل موقعیت هایی که احتمالا باعث ایجاد علائم می شوند، امتحان کنید:

• به طور منظم ورزش کنید یا فعالیت بدنی داشته باشید.
• به اندازه کافی بخوابید.
• از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید.
• کافئین را محدود کنید.
• با افرادی که با آنها احساس راحتی می کنید، در فعالیت های اجتماعی شرکت کنید.
• با یکی از اقوام نزدیک، دوست یا آشنا در یک محیط عمومی غذا بخورید.
• عمدا ارتباط چشمی برقرار کنید و به دیگران سلام کنید یا اولین کسی باشید که سلام می کند.
• از یک غریبه راهنمایی بگیرید.
• به دیگران علاقه نشان دهید - برای مثال در مورد خانه، فرزندان، نوه ها، سرگرمی ها یا سفرهای آنها بپرسید.
• با یک دوست تماس بگیرید.
• از قدم های کوچک شروع کنید و با تعیین اهداف روزانه در موقعیت های اجتماعی شرکت کنید.

علائم اضطراب اجتماعی در نوجوانان

اختلال اضطراب اجتماعی در نوجوانان می تواند به شکل های مختلفی بروز کند و تاثیرات عمیقی بر زندگی آن ها داشته باشد. در زیر به برخی از علائم رایج این اختلال در نوجوانان اشاره شده است:

1. ترس شدید از موقعیت های اجتماعی

نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی معمولاً از حضور در موقعیت های اجتماعی، مانند رفتن به مدرسه، شرکت در فعالیت های گروهی یا حتی ملاقات با دوستان، اجتناب می کنند. این ترس می تواند به قدری شدید باشد که باعث شود نوجوان از این موقعیت ها دوری کند.

2. نگرانی از قضاوت شدن

یکی از علائم اصلی اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی توسط دیگران است. نوجوانان مبتلا به این اختلال ممکن است به شدت نگران باشند که دیگران آن ها را قضاوت کنند یا مورد انتقاد قرار دهند.

3. عدم توانایی در برقراری ارتباط چشمی

نوجوانانی که به اضطراب اجتماعی مبتلا هستند، اغلب از برقراری ارتباط چشمی با دیگران اجتناب می کنند. این رفتار می تواند ناشی از احساس ناامنی و ترس از دیده شدن باشد.

4. افزایش ضربان قلب و تعریق

علائم فیزیکی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق زیاد، لرزش دست ها و تنفس سریع در موقعیت های اجتماعی از جمله نشانه های رایج اضطراب اجتماعی هستند. این علائم می توانند به شدت ناراحت کننده و استرس زا باشند.

5. مشکلات در صحبت کردن

نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی ممکن است در صحبت کردن در جمع دچار مشکل شوند. آن ها ممکن است صدای خود را بسیار پایین بیاورند، جملات را به سختی بیان کنند یا از صحبت کردن به کلی اجتناب کنند.

6. احساس ناامنی و کمبود اعتماد به نفس

احساس عدم اعتماد به نفس و خودکم بینی از دیگر علائم اضطراب اجتماعی در نوجوانان است. این احساسات می توانند باعث شوند که نوجوان از توانایی ها و قابلیت های خود دچار تردید شود.

7. اجتناب از فعالیت های اجتماعی

نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی معمولاً از شرکت در فعالیت های اجتماعی مانند مهمانی ها، رویدادهای ورزشی یا فعالیت های مدرسه خودداری می کنند. این اجتناب می تواند به انزوای اجتماعی منجر شود.

8. مشکلات تحصیلی

اضطراب اجتماعی می تواند بر عملکرد تحصیلی نوجوانان تأثیر منفی بگذارد. آن ها ممکن است از شرکت در کلاس ها، ارائه گزارش های کلاسی یا حتی پاسخ به سوالات معلمان اجتناب کنند که می تواند به کاهش نمرات تحصیلی منجر شود.

9. بی خوابی و مشکلات خواب

مشکلات خواب مانند بی خوابی یا خواب ناآرام نیز از علائم رایج اضطراب اجتماعی در نوجوانان است. اضطراب و نگرانی مداوم می تواند باعث شود که نوجوان نتواند به خوبی بخوابد و در نتیجه دچار خستگی مزمن شود.

تشخیص و درمان

تشخیص و درمان به موقع اضطراب اجتماعی در نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در صورت مشاهده علائم فوق، مشاوره با روان شناس یا روان پزشک می تواند به تشخیص دقیق و ارائه راهکارهای درمانی مناسب کمک کند. درمان هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) و دارودرمانی می توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی کمک کنند. حمایت خانواده و ایجاد محیطی امن و حمایت کننده نیز نقش مهمی در بهبود وضعیت نوجوانان دارد.

ریشه اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی یک اختلال پیچیده است که می تواند از ترکیب عوامل مختلف زیستی، روان شناختی و محیطی ناشی شود. فهمیدن ریشه های اضطراب اجتماعی می تواند به شناسایی بهتر این اختلال و ارائه راهکارهای درمانی مناسب کمک کند. در زیر به برخی از عوامل کلیدی که می توانند در ایجاد اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند، اشاره شده است:

1. عوامل ژنتیکی و زیستی

عوامل ژنتیکی می توانند در افزایش احتمال بروز اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند. تحقیقات نشان داده اند که افرادی که والدین یا خویشاوندان نزدیکشان به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اضطراب اجتماعی قرار دارند. همچنین، نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی در مغز که ارتباطات عصبی را تنظیم می کنند)، به ویژه سروتونین، می توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند. نقص در تنظیم سروتونین ممکن است باعث افزایش حساسیت به استرس و اضطراب شود.

2. عوامل روان شناختی

تجربیات اولیه زندگی می توانند تأثیر زیادی بر توسعه اضطراب اجتماعی داشته باشند. برخی از این تجربیات عبارتند از:

• والدین محافظه کار یا بیش ازحد کنترل گر: کودکانی که در محیطی با والدین بسیار محافظه کار یا کنترل گر بزرگ می شوند، ممکن است نتوانند به درستی با موقعیت های اجتماعی کنار بیایند و این امر می تواند به اضطراب اجتماعی منجر شود.
• تجربیات منفی اجتماعی: تجربیات منفی مانند تمسخر، طرد شدن، یا مورد آزار و اذیت قرار گرفتن در دوران کودکی یا نوجوانی می تواند منجر به توسعه ترس از قضاوت و ارزیابی منفی توسط دیگران شود.
• عزت نفس پایین: افرادی که از عزت نفس پایین رنج می برند، ممکن است به شدت نگران نظرات دیگران درباره خود باشند و این نگرانی می تواند به اضطراب اجتماعی منجر شود.

3. عوامل محیطی

محیط زندگی و تجربیات شخصی نیز می توانند در بروز اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• فرهنگ و جامعه: در برخی فرهنگ ها و جوامع، فشارهای اجتماعی و انتظارات بالای اجتماعی می تواند به افزایش اضطراب اجتماعی منجر شود.
• تحصیلات و مدرسه: فشارهای تحصیلی و نیاز به موفقیت در محیط های آموزشی می تواند به اضطراب اجتماعی منجر شود. دانش آموزانی که در محیط های رقابتی تحصیل می کنند، ممکن است بیشتر دچار اضطراب اجتماعی شوند.
• تجربیات تروماتیک: وقوع حوادث تروماتیک مانند از دست دادن عزیزان، تصادفات یا حوادث طبیعی می تواند منجر به بروز اضطراب های مختلف از جمله اضطراب اجتماعی شود.

4. عوامل شناختی

الگوهای فکری منفی و ناکارآمد می توانند به توسعه اضطراب اجتماعی کمک کنند. این الگوها شامل:

• خودانتقادی شدید: افرادی که خودشان را به شدت نقد می کنند و بر نقص ها و اشتباهات خود تمرکز دارند، ممکن است بیشتر در معرض اضطراب اجتماعی باشند.
• تفکر دوگانه یا همه یا هیچ: این نوع تفکر که در آن فرد همه چیز را به صورت کاملاً خوب یا کاملاً بد می بیند، می تواند به افزایش اضطراب اجتماعی منجر شود.
• پیش بینی منفی: پیش بینی منفی و انتظار برای نتایج بد در موقعیت های اجتماعی می تواند باعث افزایش اضطراب و نگرانی شود.

5. نقش رسانه ها و تکنولوژی

رسانه های اجتماعی و استفاده زیاد از تکنولوژی نیز می توانند در بروز اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند. مقایسه های اجتماعی مداوم، نیاز به تأیید اجتماعی و فشار برای نشان دادن یک تصویر کامل از خود در رسانه های اجتماعی می تواند به افزایش اضطراب اجتماعی منجر شود.

نتیجه گیری

اضطراب اجتماعی نتیجه تعامل پیچیده ای از عوامل ژنتیکی، زیستی، روان شناختی و محیطی است. شناخت این عوامل می تواند به درک بهتر این اختلال و ارائه راهکارهای درمانی مناسب کمک کند. با توجه به پیچیدگی و چند عاملی بودن اضطراب اجتماعی، درمان آن معمولاً نیازمند یک رویکرد چند جانبه است که شامل درمان های روان شناختی، دارودرمانی و تغییرات در سبک زندگی می شود. مشاوره و درمان منظم می تواند به فرد کمک کند تا با این اختلال مقابله کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.

روش های جدید درمان اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی یکی از اختلالات روان شناختی شایع است که می تواند زندگی روزمره افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. روش های جدید درمان اضطراب اجتماعی شامل تکنیک ها و رویکردهای نوینی هستند که بر اساس تحقیقات اخیر و پیشرفت های علمی توسعه یافته اند. در ادامه به برخی از این روش ها پرداخته می شود:

1. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) یک روش درمانی است که بر پذیرش احساسات و افکار منفی و تعهد به اقداماتی که با ارزش های شخصی همسو هستند، تأکید دارد. در این روش، افراد یاد می گیرند که به جای تلاش برای کنترل یا اجتناب از افکار و احساسات منفی، آن ها را بپذیرند و به صورت همزمان به اقدامات مثبت و هدفمند بپردازند.

2. تمرینات ذهن آگاهی (Mindfulness)

ذهن آگاهی به معنای توجه به لحظه حاضر و پذیرش بدون قضاوت احساسات، افکار و تجربیات است. تمرینات ذهن آگاهی می توانند به کاهش اضطراب اجتماعی کمک کنند. این تمرینات شامل تکنیک های مدیتیشن، تمرکز بر تنفس و توجه به حواس پنج گانه هستند که به افراد کمک می کنند از نگرانی های اجتماعی فاصله بگیرند و در لحظه حاضر باقی بمانند.

3. واقعیت مجازی (VR)

درمان با استفاده از واقعیت مجازی (VR) یکی از روش های نوین و موثر در درمان اضطراب اجتماعی است. در این روش، افراد در محیط های شبیه سازی شده به وسیله واقعیت مجازی قرار می گیرند تا به تدریج با موقعیت های اجتماعی مختلف آشنا شوند و بتوانند اضطراب خود را در این موقعیت ها مدیریت کنند. این روش به افراد امکان می دهد تا در یک محیط امن و کنترل شده تمرین کنند.

4. تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS)

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از میدان های مغناطیسی به تحریک نواحی خاصی از مغز می پردازد. این روش می تواند به تنظیم فعالیت مغزی و کاهش علائم اضطراب اجتماعی کمک کند. تحقیقات نشان داده اند که TMS می تواند بهبود قابل توجهی در علائم اضطراب اجتماعی ایجاد کند.

5. درمان از طریق بازی های ویدئویی (Gamification)

بازی های ویدئویی درمانی یکی دیگر از روش های جدید و جذاب برای درمان اضطراب اجتماعی است. این بازی ها به گونه ای طراحی شده اند که به افراد کمک می کنند تا مهارت های اجتماعی خود را تقویت کرده و با موقعیت های اجتماعی مختلف به شیوه ای ایمن و سرگرم کننده مواجه شوند.

6. درمان شناختی-رفتاری پیشرفته (CBT)

درمان شناختی-رفتاری (CBT) همچنان یکی از موثرترین روش های درمان اضطراب اجتماعی است، اما روش های پیشرفته تری از CBT نیز توسعه یافته اند که شامل تمرینات عملی، تجسم های هدایت شده و تکنیک های جدید برای تغییر الگوهای فکری منفی می شوند. این روش ها به افراد کمک می کنند تا به صورت موثرتری با اضطراب اجتماعی مقابله کنند.

7. درمان با استفاده از اپلیکیشن ها و پلتفرم های دیجیتال

اپلیکیشن ها و پلتفرم های دیجیتال نیز به عنوان یک روش نوین در درمان اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرند. این ابزارها شامل برنامه های موبایل و وب سایت هایی هستند که تمرینات درمانی، راهنمایی ها و منابع آموزشی را به کاربران ارائه می دهند. استفاده از این اپلیکیشن ها می تواند به افراد کمک کند تا به صورت مداوم و در هر زمان به تمرینات درمانی بپردازند.

8. درمان با استفاده از نوروفیدبک

نوروفیدبک یک روش درمانی است که از تکنولوژی برای اندازه گیری و ارائه بازخورد از فعالیت های مغزی استفاده می کند. افراد با مشاهده فعالیت های مغزی خود و دریافت بازخورد لحظه ای، می توانند یاد بگیرند که چگونه الگوهای فعالیت مغزی خود را تغییر داده و اضطراب خود را کاهش دهند.

نتیجه گیری

روش های جدید درمان اضطراب اجتماعی شامل تکنیک ها و رویکردهای نوینی هستند که بر اساس تحقیقات علمی و پیشرفت های تکنولوژیکی توسعه یافته اند. این روش ها می توانند به افراد کمک کنند تا با اضطراب اجتماعی خود به صورت موثرتر و کارآمدتری مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. استفاده از ترکیبی از این روش ها به همراه حمایت های روان شناختی و اجتماعی می تواند به نتایج بهتری در درمان اضطراب اجتماعی منجر شود.

منبع: britannica.com