از کجا بفهمم اختلال مرزی دارم؟

اختلال شخصیت مرزی (BPD) با بی ثباتی در عملکرد، عاطفه، خلق و خوی، روابط بین فردی و در مواقعی، واقعیت آزمایی مشخص می شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به مشکلات دیگری از جمله افسردگی اساسی، سومصرف مواد روانگردان و اختلالات روان پریشی نیز مبتلا میشوند. تقریبا 70-75٪ از بیماران مبتلا به شخصیت مرزی سابقه حداقل یک رفتار خودآزاری عمدی را دارند و به طور میانگین 9٪ از این افراد خودکشی میکنند. 9 علامت بیماری اختلال شخصیت مرزی را در این مقاله به شما توضیه می دهیم.

از کجا بفهمم اختلال شخصیت مرزی دارم؟

توصیف علائم بالینی اختلال شخصیت مرزی (BPD) از زمان شناسایی اولیه این اختلال و معرفی آن در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا در سال 1980 ثابت مانده است. علائم و نشانه های اختلال شخصیت مرزی شامل:

1) تلاش های سراسیمه برای اجتناب از رها شدن

پریشانی روانی و عاطفه منفی در اختلال شخصیت مرزی معمولا توسط عوامل استرس زای بین فردی ایجاد می شود، به ویژه آنهایی که باعث ایجاد احساس رها شدن یا طرد شدن می شوند. محرک هایی که مضامین طرد و رها شدن بین فردی را برمی انگیزند، برای افرادی که اختلال شخصیت مرزی دارند (از نظر عاطفی و فیزیولوژیکی) بسیار تحریک کننده هستند.

2) روابط بین فردی ناپایدار متناوب بین ایده آل سازی و کاهش ارزش

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب تغییرات سریعی را در احساسات خود نشان می دهند که شدید و غیرقابل پیش بینی است. اعضای خانواده، دوستان یا همکاران احساس می کنند که در ارتباط با این افراد، روی پوست تخم مرغ راه می روند تا از ایجاد یک طغیان عاطفی جلوگیری کنند.

بی ثباتی بین فردی در نحوه نگاه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به دیگران ظاهر می شود: آنها اغلب به سرعت بین ایده آل سازی دیگران و بی ارزش کردن آنها به شیوه ای کاملا متضاد و سیاه و سفید تغییر می کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی نیز نسبت به طرد شدن بسیار حساس هستند و به سرعت علائم طرد شدن را در رفتارهای دیگران درک می کنند. شاید به دلیل ترس از طرد شدن از سوی اطرافیان نزدیک، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب با بیان جملاتی مانند (اگر واقعاً من را دوست داشتی، این کار را برای من انجام می دادی) روابط خود را آزمایش می کنند.

ناتوانی در پیگیری این کار از سوی اطرافیان نزدیک، به شواهدی مبنی بر طرد یا رها شدن تبدیل میشود، که ممکن است باعث بی ثباتی عاطفی، از جمله خشم، و بی ثباتی رفتاری، از جمله رفتار خودکشی یا آسیب رساندن به خود شود.

3) اختلال هویت (شامل اختلال در خودپنداره یا احساس ناپایدار از خود)

بی ثباتی در یک حوزه نهایی آشکار می شود: خودپنداره آنها با یک خودپنداره بسیار منفی دست و پنجه نرم می کنند و در شکل دادن به این که واقعا چه کسی هستند مشکل دارند. بی ثباتی در خودپنداره ارتباط نزدیکی با بی ثباتی در روابط بین فردی دارد. از آنجایی که برای این افراد تنها بودن بسیار سخت است، افراد مبتلا به این اختلال اهمیت زیادی به روابط بین فردی می دهند. هر چیزی که ممکن است این روابط را تهدید کند، احساس امنیت عاطفی و رفاه آنها را نیز تهدید می کند.

4) تکانشگری

تکانشگری در حداقل دو زمینه که به طور بالقوه به خود آسیب می رسانند (مانند خرج کردن، رابطه جنسی، سو مصرف مواد، رانندگی بی احتیاطی، پرخوری). این شامل رفتار خودکشی یا خودزنی نمی شود.

5) رفتار خودکشی مکرر یا آسیب رساندن به خود

بی ثباتی رفتاری در رفتارهای تکانشی و آسیب رسان به خود از جمله رفتارهای جنسی پرخطر، پرخوری، سو مصرف الکل یا مواد مخدر و رانندگی بی احتیاطی نیز آشکار است. با این حال، شاید نگران کننده ترین تظاهرات بی ثباتی رفتاری، می تواند رفتار خودکشی یا خودآزاری مکرر غیر خودکشی، از جمله بریدن یا سوزاندن پوست باشد.

6) بی ثباتی عاطفی

بی ثباتی عاطفی که مشخصه این اختلال است می تواند شامل خلق غمگین یا منفی، تحریک پذیری یا اضطراب باشد که برای مدت نسبتا کوتاهی طول می کشد و به ندرت بیش از چند روز طول ادامه پیدا می کند. در عرض یک روز، یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی می تواند بین تعدادی از حالت های خلقی شدید و غیرقابل کنترل از جمله غم، خشم، شادی و ناامیدی در نوسان باشد. طغیان خشم نشان دهنده بی ثباتی عاطفی است و افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است خشم مکرر را نشان دهند.

اختلال عملکرد عاطفی و رفتاری مرتبط با اختلال شخصیت مرزی ممکن است به عنوان محصول نهایی اختلال در روابط بین فردی تصور شود. علاوه بر این، تعارض بین فردی واقعی یا خیالی یا رویدادهای دشوار بین فردی اغلب باعث رفتارهای خود تخریبی از جمله خودآزاری و خودکشی میشود. به این دلایل، برخی استدلال کرده اند که بی ثباتی بین فردی ویژگی اصلی اختلال شخصیت مرزی است.

7) احساس پوچی مزمن

افراد مبتلا به این اختلال اغلب احساس پوچی مزمن دارند، که گاهی اوقات به عنوان احساس این که در درون من چیزی نیست توصیف میشود و آنها در تحمل تنها بودن مشکل دارند.

8) طغیان خشم

طغیان خشم ممکن است موجب ایجاد بی ثباتی رفتاری شود. طغیان های خشم ممکن است با دعواهای فیزیکی مکرر یا عدم کنترل رفتاری همراه باشد.

9) افکار پارانوئید گذرا مرتبط با استرس

مشخصه نهایی اختلال شخصیت مرزی، پارانویا یا احساسات تجزیه ای گذرا و مرتبط با استرس است. این بدان معناست که وقتی افراد مبتلا به شخصیت مرزی تحت استرس هستند، گاهی اوقات در تفکر منطقی یا درک دقیق جهان با مشکل مواجه می شوند. همچنین شایان ذکر است که واکنش های روان پریشی در افراد مبتلا به این اختلال فراتر از پارانویای ساده است و مطابق آمارها، هفتاد و پنج درصد از افراد مبتلا به شخصیت مرزی افکار پارانوئیدی و یا تجزیه ای را تجربه می کنند.

در یک کلام، اختلال شخصیت مرزی با «بی ثباتی پایدار» مشخص می شود. این بدان معناست که افراد مبتلا به این اختلال اغلب در حوزه های عاطفی، روابط بین فردی، خودانگاره و رفتار، بی ثبات هستند. در نسخه پنجم کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، مشخصه اصلی اختلال شخصیت مرزی را به عنوان (الگوی فراگیر بی ثباتی روابط بین فردی، خودانگاره و عواطف و تکانشگری مشخص توصیف میکند. در واقع، زمانی که اختلال شخصیت مرزی برای اولین بار در این کتابچه راهنما معرفی شد، برخی پیشنهاد کردند که نام آن را «اختلال شخصیت ناپایدار» بگذارند تا تاکید کنند که بی ثباتی تا چه حد برای این وضعیت بالینی ضروری است.

یک فرد باید حداقل پنج علامت از ۹ علامت یاد شده را نشان دهد. این بدان معناست که هیچ علامت واحدی از اختلال شخصیت مرزی برای تشخیص لازم نیست. در حقیقت یک پژوهش بسیار بزرگ نشان داد که 126 راه مختلف وجود دارد که یک فرد می تواند پنج مورد از نه علامت مورد نیاز برای این اختلال را برآورده کند. یک نکته جالب هم این است که بسیاری از این افراد خود را به بیماری می زنند تا توجه بیشتری را از دیگران دریافت بکنند حتی ممکن است دچار اختلال خودبیمارانگاری یا هیپوکوندریا شوند.

آیا اختلال شخصیت مرزی درمان می شود؟

در ابتدا تصور این بود که اختلال شخصیت مرزی قابل درمان نیست. حتی امروزه، بسیاری از روانشناسان، پزشکان و روانپزشکان درمان افراد مبتلا به شخصیت مرزی را بسیار چالش برانگیز میدانند و تمایل دارند از پذیرش این افراد اجتناب کنند. با تشدید مشکل، خود بیماران نیز اغلب به سرعت درمان را زودتر از موعد خاتمه میدهند. اگرچه داروها (ضدافسردگی ها، داروهای ضدروان پریشی، داروهای ضداضطراب و داروهای تثبیت کننده خلق و خو) به طور گسترده در درمان اختلال شخصیت مرزی استفاده میگردد، شواهد کمی وجود دارد که داروی خاصی برای درمان این اختلال مفید باشد. خوشبختانه، در حال حاضر تعدادی از رویکردهای روانشناختی موثر وجود دارد که مفید هستند. دو درمان به طور خاص برای مبتلایان به شخصیت مرزی مورد استفاده قرار می گیرد:

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

رفتار درمانی دیالکتیکی که بر ایجاد مهارت های لازم برای تنظیم احساسات، تحمل پریشانی، ایجاد و حفظ روابط بین فردی، و پذیرش جهان همانطور که هست، تمرکز دارد. این رویکرد بیشترین درمان مورد مطالعه برای اختلال شخصیت مرزی است و مطالعات تجربی به طور گسترده از اثربخشی آن حمایت می کنند.

درمان مبتنی بر ذهن آگاهی (MBT)

درمان مبتنی بر ذهنیت بر ایجاد ظرفیت ذهنی سازی حالات ذهنی خود و دیگران تمرکز دارد. ذهنی سازی فرآیند درک حالات ذهنی (مانند افکار، احساسات، نیات و باورها) به شیوه ای ظریف و با ذهن باز یا کنجکاو است. درمان فشرده است و این اختلال را به عنوان یک اختلال دلبستگی تصور میکند.

طرحواره درمانی و درمان حمایتی

با توجه به شدت بسیار زیاد این بیماری بسیاری از روانشناسان ایتدا داروهای مراجع را چک میکنند، در گام اول نیاز به مداخله در بحران بسیار اهمیت دارد، در گام دوم شناسایی و ارزیابی طرحواره های فرد که در این صورت هم مراجع کننده یا با روانشناس ارتباط بسیار خوبی میگیرد یا آن ارتباط را در همان ابتدای کار قطع میکند. در صورتی که ارتباط خوبی هم برقرار کند با توجه به اینکه مراجع ارتباط بیش از اندازه با درمانگر خود را میخواهد به نوعی درمان VIP و با توجه به قطع ارتباط او در پروسه های از زمان با شرایط تراپیست انتظارات بسیار زیادی از او دارد و به همین دلیل روند درمان را به چالش میکشد. جالب اینجا است که بیشتر مراجعین که در ابتدا ترایست خود را بهترین فرد زندگی برای بهتر کردن شرایشان می بینند بعد از چند ماه با او به شدت دچار مشکل میشوند و این سیکل دقیقا ادامه پیدا میکند.

منابع:

• emedicine.medscape.com
• Hooley, J. M., & Masland, S. R. (2017). Borderline personality disorder. Psychopathology: History, Diagnosis, and Empirical Foundations, Third Edition, 562-611.